Miesiąc: grudzień 2023

Krótkie dzieje oręża polskiego


Wczesne Dzieje Oręża Polskiego (do X wieku)

Początki oręża polskiego sięgają czasów przedpaństwowych. Wczesne plemiona słowiańskie używały prostej broni, takiej jak włócznie, miecze oraz tarcze wykonane z drewna. Odnalezienia archeologiczne z terenów Polski wskazują na stosowanie także łuków i strzał.

Okres Piastowski (X-XIV wiek)

Za czasów pierwszych Piastów, oręż polski ewoluował. Wprowadzono cięższą zbroję, a także rozwijano kawalerię. Bitwa na Lechowym Polu w 972 roku była jednym z pierwszych znaczących starć, gdzie Polanie użyli swojego oręża w walce z niemieckim cesarzem Ottonem I. W XI i XII wieku, pod wpływem kontaktów z Zachodem, zbroja i broń stały się bardziej zaawansowane.

Okres Jagielloński (XIV-XVI wiek)

W okresie panowania Jagiellonów, Polska stała się jedną z głównych potęg militarnych w Europie. Szczególną rolę odgrywało tutaj ciężkie jazdy – husarii. Husaria, wyposażona w skrzydła, kopie i szable, stała się symbolem polskiej siły wojskowej. Warto też wspomnieć o artylerii, której rozwój przyczynił się do wielu zwycięstw, np. pod Grunwaldem w 1410 roku.

XVII wiek – Czas Wojen

XVII wiek to okres licznych wojen, które ukształtowały polskie wojskowość. Husaria odnosiła spektakularne sukcesy, na przykład w bitwie pod Kircholmem w 1605 roku czy pod Chocimiem w 1673 roku. Jednakże w tym czasie zaczynała tracić na znaczeniu wobec rozwoju piechoty i artylerii.

XVIII wiek – Upadek Rzeczypospolitej

XVIII wiek przyniósł znaczne zmiany w strukturze wojskowej i orężu. Reformy wojskowe króla Stanisława Leszczyńskiego i później Stanisława Augusta Poniatowskiego nie zdołały odmienić losów państwa. Ostateczny rozbiór Polski w 1795 roku zakończył istnienie niepodległego polskiego oręża na ponad 100 lat.

XIX wiek – Powstania Narodowe

W XIX wieku, w okresie zaborów, oręż polski przejawiał się głównie podczas powstań narodowych – listopadowego, styczniowego, oraz w czasie walk Legionów Polskich pod dowództwem Józefa Piłsudskiego. Charakteryzował się on wówczas mniejszą siłą regularnego wojska, a większym naciskiem na działania partyzanckie i konspiracyjne.

XX wiek – Dwie Wojny Światowe i Powojenna Polska

W XX wieku oręż polski był świadkiem i uczestnikiem obu wojen światowych. Pierwsza Wojna Światowa przyczyniła się do odzyskania niepodległości w 1918 roku. W okresie międzywojennym nastąpił rozwój nowoczesnego polskiego wojska. Kampania wrześniowa w 1939 roku, mimo heroicznej obrony, zakończyła się klęską. W czasie II Wojny Światowej polski oręż odznaczał się zarówno w działaniach Armii Krajowej, jak i na frontach poza granicami kraju, np. w bitwie o Monte Cassino. Po wojnie, w okresie PRL, struktura i wyposażenie polskiego wojska były silnie związane z doktryną i technologią radziecką.

Po upadku komunizmu w 1989 roku, polskie siły zbrojne zaczęły przechodzić transformację, dostosowując się do standardów NATO, do którego Polska przystąpiła w 1999 roku. Modernizacja armii obejmowała m.in. zakup nowoczesnego sprzętu i reformę struktury dowodzenia.

Współczesne polskie wojsko jest silnie zintegrowane z systemem obronnym NATO, biorąc udział w wielu misjach i operacjach pokojowych na świecie. Polskie jednostki specjalne, jak GROM czy Formoza, zyskały międzynarodowe uznanie. Polska aktywnie uczestniczy także w programach rozwoju technologii wojskowych, w tym w produkcji nowoczesnych systemów obrony powietrznej, pojazdów opancerzonych oraz samolotów bojowych.

Historia oręża polskiego jest świadectwem zmian, jakie zachodziły w technice wojennej, ale również odzwierciedla ducha narodu walczącego o swoją niepodległość i suwerenność. Od prostych narzędzi bojowych pierwszych Słowian, przez średniowieczne rycerstwo, legendarną husarię, zmagania w czasach zaborów i obu wojen światowych, aż po nowoczesne siły zbrojne XXI wieku, polski oręż był nieodłącznym elementem historii kraju.

Jego rozwój był zawsze ściśle powiązany z aktualnymi wydarzeniami politycznymi i społecznymi, odzwierciedlając zarówno momenty triumfu, jak i tragedii narodowej. Polscy żołnierze, niezależnie od epoki, zawsze wykazywali się odwagą i determinacją, a ich historia jest źródłem inspiracji i dumy narodowej.

Każdy okres w dziejach Polski wnosił nowe elementy do rozwoju oręża, od strategii i taktyki, przez rozwój technologiczny, aż po zmieniające się ideały i cele wojskowości. Polskie wojsko, z jego bogatą historią, pozostaje kluczowym elementem narodowej tożsamości i dziedzictwa Polski.

5/5 - (3 votes)

Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej

Na pierwszym miejscu stawiały sprawę przeprowadzenia w Polsce wyborów i nadszedł czas na realizację tych postanowień. Koalicja rządząca obawiała się, że w razie rozpisania wyborów na wiosnę 1946 roku może utracić władzę i dążyła do przesunięcia daty wyborów, aby wzmocnić swoją pozycję i pozbyć się opozycji. Rosła popularność PSL i SP. Społeczeństwo domagało się jednak głosowania. Komuniści wystąpili z propozycją przeprowadzenia referendum, które miało poprawić ich wpływy i przesunąć w czasie właściwe wybory parlamentarne. 27 kwietnia 1946 roku Krajowa Rada Narodowa uchwaliła „Ustawę o głosowaniu ludowym”

  • przed wyborami do Sejmu zostanie przeprowadzone referendum
  • głosowanie ludowe odpowie na trzy postawione pytania:
  1. czy jesteś za zniesieniem Senatu ?
  2. czy chcesz utrwalenia w przyszłej konstytucji ustroju gospodarczego, wprowadzonego przez reformę rolną i unarodowienia podstawowych gałęzi gospodarki krajowej z zachowaniem ustawowych uprawnień inicjatywy prywatnej ?
  3. czy chcesz utrwalenia zachodniej granicy państwa ?
  • głosowanie ludowe odbędzie się na całym obszarze państwa w dniu 30 czerwca 1946 roku

Referendum stało się dla PSL testem popularności i w związku z tym zwróciło się do wyborców, by na pierwsze pytanie głosowali „nie”, na pozostałe „tak”.

Apele pozostałych partii z koalicji rządzącej:

  • PPR – 3 razy „tak”
  • WiN – „nie” na 1 i 2 pytanie, na 3 „tak”
  • NSZ i NZW – 3 razy „nie” lub zupełny bojkot referendum.

Komuniści uruchomili ogromną machinę propagandową. Plakaty i ulotki miały oddziaływać na emocje, zachowania i postawy.

Przed wyborami rząd Osóbki – Morawskiego starał się poprawić zaopatrzenie w miastach, rolnikom obiecywano zniesienie od 1 sierpnia 1946 roku obowiązkowych dostaw. W terenie próbowano jednocześnie zastraszyć działaczy PSL, wielu aresztowano, rozpędzano wiece, usuwano z komisji przedstawicieli.

Referendum odbyło się 30 czerwca 1946 roku. Według najnowszych badań ¾ społeczeństwa opowiedziało się przeciwko blokowi komunistów.

Wybory do Sejmu Ustawodawczego ustaliła Krajowa Rada Narodowa na dzień 19 stycznia 1947 roku.

PPR, PPS, SL, SD utworzyły wspólny blok wyborczy z podziałem mandatów:

  • PPR 32%
  • PPS 32%
  • SL 25%
  • SD 10%

Osobno w wyborach startowały: PSL, PSL – Nowe Wyzwolenie (powstałe z rozłamu PSL) i Stronnictwo Pracy (SP).

W okresie poprzedzającym termin wyborów władze komunistyczne rozpętały terror (zastraszanie, aresztowania, morderstwa, prowokacje, kłamliwa propaganda przeciw PSL-owi), rozbijano wiece, demolowano lokale stronnictwa.

W dniu 19 stycznia 1947 roku, w dniu głosowania, lokale wyborcze obstawiło wojsko i milicja. Część wyborców głosowała jawnie. Według Państwowej Komisji Wyborczej w głosowaniu wzięło udział 89, 9% uprawnionych do głosowania, ale do dzisiaj nie udało się odnaleźć prawdziwych wyników w skali ogólnokrajowej.

Dla opozycji wysokie zwycięstwo Bloku – 80% było nieprawdopodobne. Wyniki zostały oprotestowane wskazując na naruszenie praw wyborczych i „różne cuda nad urną”. Według Mikołajczyka na PSL głosowało około 74% wyborców.

W dniu 4 lutego 1947 roku Sejm Ustawodawczy zebrał się na swoim pierwszym posiedzeniu.

5 lutego 1947 roku posłowie wybrali na prezydenta jedynego kandydata, którym był Bolesław Bierut. Prezydent miał być wybierany na 7 lat, nie mógł piastować innych stanowisk państwowych.

Sejm 6 lutego 1947 r. powołał rząd. Premierem rządu został Józef Cyrankiewicz, wicepremierami: Władysław Gomułka (PPR), Antonii    Korzycki (SL).  Została powołana Rada Państwa, w skład której weszli:

  • prezydent RP, jako przewodniczący
  • marszałek i wicemarszałkowie Sejmu
  • prezes Najwyższej Izby Kontroli

Zadania Rady Państwa:

  • nadzór nad rządami narodowymi
  • zatwierdzanie dekretów rządu

19 lutego 1947 roku została uchwalona „Mała Konstytucja”, która określała zakres uprawnień:

  • Sejmu
    • uchwalał konstytucję
    • kontrolował działalność rządu
    • uchwalał budżet
  • Prezydenta
    • zwoływał, otwierał, odraczał i zamykał sesje sejmowe
    • podpisywał ustawy
    • wydawał rozporządzenia wykonawcze
    • mianował Prezesa Rady Ministrów
    • pełnił funkcję najwyższego zwierzchnika sił zbrojnych
    • reprezentował państwo na zewnątrz

– Rządu

  • był odpowiedzialny konstytucyjnie i parlamentarnie

Mała Konstytucja nie zawierała gwarancji wolności obywatelskich. W tym zakresie Sejm ogłosił oddzielną deklarację o prawach obywatelskich, która nie była przestrzegana. Uzupełnieniem tej deklaracji była ustawa amnestyjna.

Po wyborach do Sejmu, w bardzo trudnej sytuacji znalazł się Stanisław Mikołajczyk i PSL. Nastąpił rozłam w PSL. Część z czasem połączyła się ze Stronnictwem Ludowym. Mikołajczykowi groziła utrata wolności. Przygotowano podstawy prawne, aby pozbawić go immunitetu poselskiego a następnie postawić go w stan oskarżenia. Mikołajczyk skorzystał z pomocy ambasady brytyjskiej i opuścił kraj. Wraz z opuszczeniem przez niego kraju, legalna opozycja przestała istnieć.

Ocena pierwszych lat Polski powojennej:

  • przejęcie władzy przez komunistów, „czystki” w społeczeństwie
  • początek budowy państwa totalitarnego, likwidacja opozycji, terror, aresztowania
  • przeprowadzono pierwsze reformy społeczno – gospodarcze; rolna, nacjonalizację przemysłu
  • w 1947 roku, w ramach planu „Wisła” oddziały wojska, MO, UB dokonały obławy i wysiedlenia około 150 tysięcy Ukraińców z Bieszczad, podczas akcji śmierć poniosło 1,5 tysiąca Ukraińców, rozbito oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) – z rąk UPA zginął gen. Karol Świerczewski – marzec 1947 rok.

Według Stalina droga do socjalizmu była jedna – poprzez naśladowanie i realizację „doświadczeń radzieckich w budownictwie ustroju komunistycznego”. Stalinizm był systemem dyktatury politycznej, który podporządkował sobie i kontrolował wszystkie dziedziny życia ludzkiego. Miał charakter totalny i łączył się z „kultem jednostki”. Poprzez strach i zniewolenie łączył wielu ludzi, mobilizował ich do walki z „wrogami ludzi”. Gdy brakowało wrogów rzeczywistych wymyślano ich – na bazie nieufności i podejrzliwości. Stalinizm niszczył wzorce i wartości, których fundamentem była kultura i tradycja narodowa.

W stalinowskiej Polsce umacniała się totalna kontrola życia społecznego, politycznego i jednostkowego.

Gomułka uważał, że w budowie komunizmu należało uwzględnić polskie warunki i pójść „polską drogą do socjalizmu”, przy:

  • zachowaniu prywatnej własności ziemi
  • współudziale społeczeństwa w kierowaniu państwem.

Uważał, że decyzje w sprawach polskich powinny zapadać w Warszawie a nie w Moskwie.

Oskarżono Gomułkę o „odchylenie prawicowo – nacjonalistyczne” i odsunięto od władzy. Nowym sekretarzem PPR został Bolesław Bierut. W latach 1951 – 1954 Gomułka był aresztowany.

Na wzór radziecki i pod naciskiem Stalina doszło w grudniu (15-21) 1948 roku, w gmachu Politechniki Warszawskiej na Kongresie Zjednoczeniowym do zjednoczenia PPS i PPR i ogłoszono utworzenie Polskiej Zjednoczone Partii Robotniczej z Bolesławem Bierutem jako Przewodniczącym Komietu Centralnego PZPR.

Na Kongresie uchwalono:

  • Statut PZPR według którego zadaniem partii miało być zbudowanie w Polsce socjalizmu
  • Deklaracje ideowa, która określała partię jako marksistowską.
5/5 - (2 votes)

Polska w latach 1945-1956 – proces tworzenia aparatu władzy przez komunistów – PKWN, TRJN, referendum, wybory – 1946, stalinizm

21 lipca 1944 roku z inspiracji Stalina powstał Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. Przewodniczącym PKWN został Edward Osóbka – Morawski. Władzę ustawodawczą miała powstała w nocy z 31 grudnia 1943 na 1 stycznia 1944 roku Krajowa Rada Narodowa. Prezydentem KRN został Bolesław Bierut. KRN ogłosiła się reprezentacją polityczną narodu polskiego. Powołała do życia Armię Ludową, a dowódcą został Michał Żymierski – Rola, uchwaliła tymczasowy statut rad narodowych, wojewódzkich, powiatowych, miejskich i gminnych.

PKWN w dniu swojego powstania opracował „Manifest do Narodu Polskiego”, w którym stwierdzono, że KRN jest jedynym legalnym źródłem władzy w Polsce, a PKWN legalną, tymczasową władzą wykonawczą. Manifest PKWN zapowiadał:

  • przeprowadzenie reformy rolnej
    • przymusowa parcelacja majątków powyżej 100ha powierzchni ogólnej lub 50ha użytków rolnych
    • parcelacją objęto majątki kolaborantów, dezerterów i uchylających się od służby wojskowej
    • przydziały dla bezrolnych wynosiły 5ha za odpłatnością
  • powszechny dostęp do nauki i oświaty
  • demokratyzacja życia społecznego
  • wzywał do wolności Polski

Treść Manifestu miała przekonać nieufnie nastawione społeczeństwo polskie do nowej władzy. powstanie PKWN stworzyło nową sytuację polityczną na terytorium Polski. Nowa władza budziła obawę, że Polska stanie się siedemnastą republiką ZSRR. Z drugiej strony polskie społeczeństwo wycieńczone wojną pragnęło spokoju, odbudowy życia gospodarczego i społecznego.

31 grudnia 1944 roku PKWN przekształcił się w Tymczasowy Rząd Rzeczypospolitej Polskiej. Premierem został Edward Osóbka – Morawski a wicepremierami: Władysław Gomułka z PPR i Stanisław Janusz z SL. Nowy rząd został uznany przez ZSRR, Jugosławię i Czechosłowację.

21 kwietnia 1945 roku, rząd zawarł układ o przyjaźni, pomocy wzajemnej i współpracy powojennej, który miał obowiązywać 20 lat.

Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej

O powstaniu TRJN zadecydowano na Konferencji Wielkiej Trójki w Jałcie, w dniach 4-11 lutego 1945 roku. Dyskutowano kwestię granic Polski oraz utworzenia rządu polskiego. Brak porozumienia Wielkiej Trójki w sprawie utworzenia rządu polskiego i ustalenia ostatecznej granicy zachodniej przeniósł te sprawy zgodnie z propozycją Mołotowa na Konferencję w Moskwie.

Konferencja w Moskwie obradowała od marca 1945 roku. Zostały wysłane zaproszenia na nią do zainteresowanych stron. W dniach 17-21 marca 1945 roku odbyły się konsultacje. Stronę Rządu Tymczasowego reprezentowali:

Bolesław Bierut, Władysław Gomułka i Edward Osóbka – Morawski, emigrację zaś Stanisław Mikołajczyk. W negocjacjach nie wzięli udziału przedstawiciele rządu Arciszewskiego.

W tym czasie, gdy polscy politycy przygotowywali się do podpisania porozumienia, trwał proces podstępnie aresztowanych przedstawicieli Polskiego Państwa Podziemnego, przed Sądem Wojskowym ZSRR. 27-28 marca 1945 roku aresztowano działaczy podziemia i przewieziono do Moskwy. Proces „szesnastu” był nielegalny i łamał międzynarodowe prawo, ale protest Rady Jedności Narodowej wysłany do Konferencji założycielskiej ONZ pozostał bez echa.

Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej powstał 28 czerwca 1945 roku. Jego struktura świadczyła o przewadze w nim komunistów i partii sojuszniczych. Premierem TRJN został Edward Osóbka – Morawski (socjalista), wicepremierami: Stanisław Mikołajczyk (ludowiec) i Władysław Gomułka (Polska Partia Robotnicza). Rząd składał się z 17 ministrów z PRR.

TRJN do września 1945 roku został uznany przez 17 krajów m.in. Francję, Włochy, Wielką Brytanię, USA, Kanadę, Chiny. Jednocześnie rządy tych państw cofnęły uznanie dla rządu Arciszewskiego, który przekazał rządom USA i Wielkiej Brytanii memorandum, w którym dowodził, że TRJN jest rządem nielegalnym. Politycy krajowego podziemia pogodzili się z istnieniem TRJN. Stefan Korbański – Delegat Rządu na Kraj złożył urząd. Również Rada Jedności Narodowej 1 lipca 1945 roku podjęła decyzję o zaprzestaniu działalności, wydając jednocześnie odezwę do Narodu Polskiego i Narodów Sprzymierzonych, określając w niej pojęcie demokracji w rozumieniu narodu polskiego. Uznanie TRJN przez mocarstwa zachodnie za legalną władzę zakończyło etap walki komunistów o przejęcie władzy w Polsce.

10 lipca 1945 roku Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej przedstawił swoje postulaty Wielkiej Trójce w sprawie granicy zachodniej.                     W konferencji Wielkiej Trójki w Poczdamie uczestniczył Mikołajczyk i Bierut, przedstawiając swoje propozycje.

W Poczdamie ustalono:

  • granica polsko – niemiecka miała przebiegać na Odrze i Nysie Łużyckiej. Do Polski wcielono: Szczecin, Gdańsk i część Prus Wschodnich
  • zdecydowano o całkowitym przesiedleniu ludności niemieckiej z terenów polskich
  • Polska miała otrzymać odszkodowanie wojenne za pośrednictwem ZSRR
    • ZSRR oszacował, że Polska dostanie 15% reparacji z radzieckiej strefy okupacyjnej i 15% dóbr przemysłowych
    • ZSRR nigdy nie rozliczył się ze swoich zobowiązań, a spłatę odszkodowań uzależnił od dostaw przez Polskę węgla do ZSRR po zaniżonej cenie.
      Dostawy węgla na takich warunkach przeciągnęły się aż do 1953 r.
5/5 - (2 votes)