1864. Utworzenie polskiej sekcji I Międzynarodówki. Utworzenie przez Ludwika Mierosławskiego Towarzystwa Demokratycznego. Stanisław Moniuszko, inscenizacja Strasznego dworu.
1866. Powołanie do życia Zjednoczenia Emigracji Polskiej. „Przy tobie stoimy i stać chcemy” – lojalistyczny adres konserwatystów galicyjskich do Franciszka Józefa (XII).
1867. Likwidacja autonomii Królestwa Polskiego. Poznańskie w Związku Północno-niemieckim. Ukształtowanie się autonomii Galicji (1865-73).
1869. Teka Stańczyka.
1869. Zamknięcie Szkoły Głównej w Warszawie.
ok. 1870. Początki ruchu pozytywistycznego w Królestwie.
1870. Założenie Banku Handlowego w Warszawie. Założenie Muzeum Narodowego Polskiego w Raperswilu.
1871. Koło Polskie w Reichstagu. Założenie Związku Spółek Zarobkowych w Poznaniu. Pierwsze strajki robotnicze w Warszawie i Łodzi. Manisfest pozytywistyczny My i wy Aleksandra Świętochowskiego.
1872. Założenie Akademii Umiejętności w Krakowie.
od 1872. Zaostrzenie polityki garmanizacyjnej na ziemiach polskich zaboru pruskiego.
1873. Maksymilian Jackowski patronem kółek rolniczych.
1878. Tzw. brukselski program socjalistów polskich. Jan Matejko, Bitwa pod Grunwaldem.
1879. Założenie Muzeum Narodowego w Krakowie. T881. Utworzenie Stowarzyszenia Socjalistycznego „Lud Polski”. 1882. Powstanie Międzynarodowej Socjalno-Rewolucyjnej Partii „Proletariat” (I Ploretariat, Wielki Proletariat).
1882. Jan Matejko, Hołd Pruski.
1883. Założenie pisma „Proletariat”. Strajk w Żyrardowie.
Założenie Banku Włościańskiego w Królestwie i Banku Krajowego w Galicji. Skroplenie tlenu i azotu przez Zygmunta Wróblewskiego i Karola Olszewskiego.
1885. Proces 29 Proletariatczyków w Warszawie. Rugi pruskie.
1886. Utworzenie pruskiej Komisji Kolonizacyjnej.
1887. Powstanie w Szwajcarii Ligi Polskiej. Założenie Związku Młodzieży Polskiej „Zet”.
1888. Powstanie II Proletariatu. Założenie Banku Ziemskiego w Poznaniu.
1889. Założenie Związku Robotników Polskich.
1890. Uchwalenie przez sejm pruski ustawy o włościach rentowych. Bolesław Prus, Lalka. Wielka Encyklopedia Ilustrowana pod red. Stanisława Krzemieńskiego.
1892. Zjazd w Paryżu Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich (XI) – powołanie do życia Polskiej Partii Socjalistycznej. Utworzenie Galicyjskiej Partii Socjalno-Demokratycznej (I) (od 1897 działającej pod nazwą Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego). Ukazanie się pisma „Naprzód”, organu PPSD (I). „Bunt łódzki” (V).
1893. Utworzenie PPS Zaboru Pruskiego. Powstanie Ligi Narodowej. Powstanie Socjaldemokracji Królestwa Polskiego (od 1900 SDKPiL).
1894. Utworzenie Polskiego Towarzystwa Demokratycznego w Galicji. Ukazanie się „Robotnika” – nielegalnego organu PPS w Królestwie.
1895. Założenie Stronnictwa Ludowego w Galicji (od 1903 PSL).
1897. Ogłoszenie programu Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego (endecji). Powstanie Ogólnożydowskiego Związku Robotniczego „Bund”. „Życie”, programowy organ meodernizmu. Założenie Stowarzyszenia Artystów Polskich „Sztuka”.
1898. Odkrycie polonu i radu przez Piotra Curie i Marię Skłodowską-Curie. Powstanie Uniwersytetu Ludowego im. A. Mickiewicza w Galicji. Założenie Politechniki Warszawskiej. Pomnik Mickiewicza w Warszawie.
1900. Przemianowanie krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych na Akademię Sztuk Pięknych.
1901. Strajki szkolne w Poznańskiem (Września). Krakowska prapremiera Wesela Stanisława Wyspiańskiego.
1902-1903. Strajki rolne w Galicji.
1903. Nadanie nagrody Nobla Piotrowi Curie i Marii Skłodowskiej-Curie.
1904. Powstanie Polskiego Związku Ludowego w Królestwie. Nowa pruska ustawa o osadnictwie – incydent z Michałem Drzymałą. Powstanie kół bojowych PPS.
1905. Rewolucja w Królestwie Polskim: styczniowo-lutowy strajk proletariatu, strajk szkolny (I); początek walk rewolucyjnych na wsi (II); ukaz tolerancyjny (IV); łódzkie „powstanie czerwcowe” (22-24 VI); manifest carski i ustanowienie Dumy (tzw. bułyginowskiej – VIII). Powstanie Narodowego Związku Robotniczego (VI). Ogólnopaństwowy strajk powszechny (25 X). Manifest carski nadający Dumie charakter ciała ustawodawczego (30 X). Stronnictwo Polityki Realnej (X). Strajk powszechny w Galicji na rzecz powszechnego prawa wyborczego (28 XI). Nagroda No¬bla dla Henryka Sienkiewicza.
1906. „List otwarty” I. Daszyńskiego do CKR PPS (4 I). Rozłam w PPS: PPS-Frakcja Rewolucyjna i PPS-Lewica (XI). Pierwsze wybory do Dumy. Zjednoczenie SDKPiL i SDPRR.
1906-1907. Strajk szkolny w zaborze pruskim.
1907. Uchwalenie powszechnego prawa wyborczego w wyborach do parlamentu austriackiego. Powstanie Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Ukazanie się „Zarania” w Warszawie.
1908. Michał Bobrzyński namiestnikiem Galicji. Założenie Związku Walki Czynnej. Uchwalenie przez sejm pruski ustawy wywłaszczeniowej.
1910. Organizacje paramilitarne w Galicji.
1911. Rozłam w SDKPiL. Odkrycie witamin przez Kazimierza Funka.
1912. Oderwanie Chełmszczyzny od Królestwa. Powstanie Tymczasowej Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych.
1913. Rozłam w PSL: PSL „Piast” i PSL-Lewica.
1914. Wybuch I wojny światowej (28 VII). Odezwy dowódców trzech armii zaborczych do Polaków. Rewolucyjna i antywojenna odezwa SDKPiL, PPS-Lewicy i Bundu. Powołanie Legionów Polskich (VIII). Powstanie Komitetu Narodowego Polskiego w Królestwie (XI). Zawiązanie w Krakowie Naczelnego Komitetu Narodowego (VIII). Spalenie Kalisza przez wojska pruskie (VIII). Utworzenie PON i POW (VIII-IX).
1915. Powstanie Polskiego Stronnictwa Ludowego w Królestwie (od 1918 r. zwanego PSL „Wyzwolenie”). Przerwanie frontu rosyjskiego pod Gorlicami (V). Zajęcie Królestwa przez Niemców i Austriaków (VI-VIII).
1916. Tzw. akt 5 listopada cesarzy Niemiec i Austro-Węgier.
1917. Orędzie prezydenta USA Woodrowa Wilsona mówiące m.in. o potrzebie odbudowy państwa polskiego (22 I). Orędzie Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych „Do narodu polskiego” (27 III). Odezwa Rządu Tymczasowego w Rosji do Polaków (prawo Polski do niepodległości) (III). Uwięzienie Piłsudskiego w Magdeburgu. Armia Polska we Francji (VI). Utworzenie Komitetu Narodowego Polskie¬go (Lozanna – Paryż) i uznanie go przez koalicję (IX-X). Powołanie Rady Regencyjnej (IX).
1918. Utworzenie Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie (28 X). Powstanie pierwszej Rady Delegatów Robotniczych (Lublin 5 XI). Utworzenie w Lublinie Tymczasowego Rządu Republiki Polskiej (7 XI). Wyzwolenie Warszawy. Objęcie władzy przez Piłsudskiego jako szefa państwa (11 XI). Utworzenie Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu (14 XI). Powstanie KPRP (16 XII). Rząd Jędrzeja Moraczewskiego (18 XI). Sejm dzielnicowy w Poznaniu. Wybór Naczelnej Rady Ludowej (3-5 XII). Powstanie wielkopolskie (27 XII 1918-1919).
1919. Podpisanie przez Polskę Traktatu Wersalskiego (28 VI). Pierwsze powstanie śląskie (16-26 VIII). Uchwalenie tzw. Małej Konstytucji (20 II). Utworzenie ogólnopolskiej PPS (23-27 IV). Początek wojny polsko-radzieckiej (II). Uchwalenie przez sejm zasad reformy rolnej (10 VII). Utworzenie uniwersytetu w Poznaniu. Przekształcenie AU w Krakowie w Polską Akademię Umiejętności.
1920. Rozpoczęcie kampanii kijowskiej (25 IV). Plebiscyt na Powiślu, Warmii i Mazurach (l l VII). Drugie powstanie na Górnym Śląsku (19/20-25 VIII). Zawarcie rozejmu z Rosją Radziecką (12 X). Opanowanie zbrojne Wileńszczyzny (9 X). Proklamowanie Gdańska Wolnym Miastem (15 XI). Powstanie Związku Stowarzyszeń Zawodowych. Powstanie grupy poetyckiej Skamander w Warszawie.
1921. Zawarcie polsko-francuskiego sojuszu obronnego (19 II). Uchwalenie konstytucji zwanej marcową (17 III). Plebiscyt na Górnym Śląsku (20 III). Traktat ryski (18 III). Trzecie powstanie śląskie (2 V – 5 VII).
1922. Utworzenie Związku Młodzieży Komunistycznej (17 III). Polsko-niemiecka konwencja w sprawie Górnego Śląska (V). Decyzja o budowie portu w Gdyni (23 IX). Ustawa o nazwie monety polskiej – złoty (26 IX). Wielki strajk rolny w Wielkopolsce (X-XI).
1923. Ostateczne uznanie przez Konferencję Ambasadorów wschodnich granic Polski (15 III). Pierwszy rząd Chjeno-Piasta (V-XII). II Zjazd KPRP: program agrarny i w kwestii narodowej (IX-X). Krwawe strajki i demonstracje uliczne w całym kraju (XI). Utworzenie Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (TUR).
1924. Utworzenie Niezależnej Partii Chłopskiej (VII). Powszechny strajk na Górnym Śląsku (VII-VIII). Rządy Władysława Grabskiego (19 XII 1923 – 12 XI 1925). Przyznanie Nagrody Nobla Władysławowi Stanisławowi Reymontowi.
1925. III Zjazd KPP (I-II). Utworzenie „Hromady” (VI). Rozstrzelanie Władysława Hibnera, Naftalego Botwina, Władysława Kniewskiego i Henryka Rutkowskiego (21 VIII). Początek polsko-niemieckiej wojny celnej (VI). Powstanie Muzeum i Biblioteki w Kórniku.
1926. Utworzenie Stronnictwa Chłopskiego. Zamach stanu Józefa Piłsudskiego (12-14 V). Nowelizacja konstytucji (2 VIII). Utworzenie Obozu Wielkiej Polski (4 XII). Uruchomienie Warszawskiej Rozgłośni Radiowej (18 IV).
1927. Rozwiązanie białoruskiej „Hromady” i Niezależnej Partii Chłopskiej (27 III). Powstanie Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. IV Zjazd KPP (V-VIII). Uzyskanie przez Polskę pożyczki stabilizacyjnej od USA. Sprowadzenie zwłok Juliusza Słowackiego na Wawel (28 VI). Początek międzynarodowych konkursów fortepianowych im. Fryderyka Chopina w Warszawie.
1928. Podpisanie przez Polskę paktu Brianda-Kellogga (27 VIII). Rozłam w PPS (17 X). Założenie Stronnictwa Narodowego (X). Wielki strajk ekonomiczny włókniarzy łódzkich (4-20 X). Utworzenie przedsiębiorstwa Polska Poczta, Telegraf i Tele¬fon. Utworzenie Biblioteki Narodowej w Warszawie. Powstanie Teatru Ateneum w Warszawie.
1929. Podpisanie tzw. protokołu Litwinowa (9 II). Rząd pułkowników K. Świtalskiego (IV). Najście oficerów piłsudczykowskich na Sejm (31 X). VI Plenum KC KPP (VI). Powstanie Centrolewu (5 XII). Początek wielkiego kryzysu gospodarczego (1929-1933).
1930. Krakowski kongres Centrolewu (29 VI). Wybory do sejmu i senatu (16-23 XI). Utworzenie Związku Nauczycielstwa Polskiego.
1931. Zjednoczenie ruchu ludowego – Stronnictwo Ludowe (15 III). Utworzenie Stowarzyszenia Artystów-Modernistów, tzw. Grupy Krakowskiej.
1932. Proces więźniów brzeskich (I). Wprowadzenie w życie nowego kodeksu karne¬go (VII). Podpisanie polsko-radzieckiego paktu o nieagresji (25 VIII). VI Zjazd KPP (X). Ustawa o ustroju szkoły, tzw. Jędrzejowieżowska (11 III). Utworzenie warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.
1932-1933. Maria Dąbrowska, Noce i dnie.
1933. Ogłoszenie przez sejm ustawy o samorządzie oraz ustroju szkół akademickich (III). Rozwiązanie przez rząd Obozu Wielkiej Polski (III). Otwarcie kolejowej magistrali węglowej Śląsk-Gdynia. Strajki chłopskie w Małopolsce środkowej. Opublikowanie Pamiętników bezrobotnych. Otwarcie w Warszawie Polskiej Akademii Literatury.
1934. Podpisanie deklaracji o nieagresji z Niemcami (26 I). Uchylenie się Polski i Niemiec od udziału w tzw. pakcie wschodnim (XI). Zniesienie ostrych zarządzeń celnych między Polską a Niemcami (8 III). Obóz Narodowo-Radykalny (IV). Pow¬stanie Instytutu Śląskiego w Katowicach.
1935. Uchwalenie konstytucji kwietniowej (23 IV). Śmierć Józefa Piłsudskiego (12 V). Wybory do sejmu i senatu (X). Porozumienie międzypartyjne KPP i PPS, zwane „paktem o nieagresji” (VII). Rozwiązanie BBWR (30 X). I Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu.
1936. Dekret o amnestii (I). Spotkanie w Morges polityków opozycji anty sanacyjnej (15 II). Rozpoczęcie budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego. Strajk w krakowskich zakładach „Semperit” (III-IV). Demonstracja w Nowosielcach (29 VI). Zjazd postępowej inteligencji polskiej we Lwowie (16-17 V). Rozpoczęcie prac wykopaliskowych w Biskupinie. Deklaracja Praw Młodego Pokolenia (III).
1937. Deklaracja ideowa Obozu Zjednoczenia Narodowego (21 II). Początki budowy kombinatu metalurgicznego w Stalowej Woli. Wielki strajk chłopski (VIII). Porozumienie polsko-niemieckie w sprawie tranzytu przez Pomorze (5 X). Śmierć Karo¬la Szymanowskiego (29 III). Wydanie Encyklopedii staropolskiej Aleksandra Briicknera.
1938. Konflikt polsko-litewski (17 III). Zajęcie Śląska Zaolziańskiego (l – 2 X). Roz¬wiązanie KPP. Żądania niemieckie w sprawie Gdańska i Pomorza (24 X).
1939. Polsko-angielski komunikat o wzajemnych gwarancjach (6 IV). Hitler wypowiada pakt o nieagresji (28 IV). Najazd III Rzeszy na Polskę (l IX). Obrona Westerplatte (1-7 IX). Bitwa nad Bzurą (9-20 IX). Wkroczenie Armii Radzieckiej na wschodnie tereny państwa polskiego (17 IX). Kapitulacja Warszawy (27 IX). Utworzenie na emigracji we Francji rządu polskiego (30 IX). Kapitulacja Helu (2 X). Bitwa pod Kockiem (2-5 X). Utworzenie Generalnego Gubernatorstwa (26 X). Podstępne aresztowanie profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczej w Krakowie (6 XI). Powołanie Związku Walki Zbrojnej (13 XI).
1940. Utworzenie Politycznego Komitetu Porozumiewawczego (7 II). Egzekucja w Palmirach (20-21 VI). Pierwszy transport więźniów do obozu zagłady w Oświęcimiu (VI). Przeniesienie się Rządu RP do Wielkiej Brytanii (21 VI). Pierwsze organizacje podziemne komunistów (Związek Walki Wyzwoleńczej, Młot i Sierp i in.) (I VIII). Walki Brygady Strzelców Podhalańskich pod Narwikiem (24 V – 4 VI). Udział lotnictwa polskiego w obronie Wielkiej Brytanii (VIII-X). Polsko-brytyjska umowa wojskowa (5 VIII). Utworzenie Batalionów Chłopskich (Chłopska Straż). Debiut K. K. Baczyńskiego.
1941. Polskie dywizjony z Anglii po raz pierwszy bombardują Berlin (23 III). Udział polskich okrętów w zatopieniu pancernika „Bismarck” (26 V). Hitlerowcy mordują polskich naukowców we Lwowie (4 VII). Układ sojuszniczy Polski i ZSRR (30 VII). Powstanie w ZSRR tzw. Grupy Inicjatywnej w celu powołania do życia Polskiej Partii Robotniczej (7 VIII). Polsko-radziecki układ o zorganizowaniu Armii Polskiej w ZSRR (14 VIII). Wizyta gen. W. Sikorskiego w ZSRR (XII). Udział Brygady Strzelców Karpackich w kampanii libijsko-egipskiej (VIII 41-11 42).
1942. Podpisanie przez Polskę Deklaracji Narodów Zjednoczonych (l I). Powstanie Polskiej Partii Robotniczej (5 I). Przekształcenie ZWZ w AK (14 II). Ewakuacja Armii Polskiej z ZSRR na Środkowy Wschód (III i VIII). Wymarsz w lasy piotrkowskie oddziału partyzanckiego GL im. Stefana Czarnieckiego (10 V). Początek wysiedleń ludności polskiej z Zamojszczyzny (28 XI). Śmierć Marcelego Nowotki (28 XI). Paweł Finder sekretarzem generalnym PPR.
1943. Powstanie Związku Walki Młodych (I). Powstanie Komitetu Organizacyjnego Związku Patriotów Polskich w ZSRR (30 I). Deklaracja PPR O co walczymy (l III). Utworzenie Polskiej Armii Ludowej (17 IV). Zerwanie stosunków dyplomatycznych ZSRR z rządem polskim w Londynie (25 IV). Powstanie w getcie warszawskim (19 IV – 16 V). Wyrażenie przez ZSRR zgody na utworzenie polskiej dy¬wizji im. Tadeusza Kościuszki (9 V). Tragiczna śmierć gen. W. Sikorskiego w katastrofie lotniczej (4 VII). Bitwa pod Lenino (12-13 X). II, tzw. duża, deklaracja PPR O co walczymy (XI). Wstępne porozumienie w sprawie granic Polski na konferencji w Teheranie (28 XI – l XII).
1944. Pierwsze posiedzenie Krajowej Rady Narodowej (31 XII 1943 – l I 1944). Pow¬stanie w ZSRR Centralnego Biura Komunistów Polskich. Zdobycie Monte Cassino (18 V). Powołanie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (21 VII). Ogłoszenie Manifestu PKWN (22 VII). Tzw. Republika Pińczowska (26 VII – 10 VIII). Oficjalne uznanie PKWN przez ZSRR (26 VII). Powstanie w Warszawie (l VIII – 2 X). Dekret PKWN o reformie rolnej (IX). Desant I Armii na Czerniakowie i Żoliborzu (15-23 IX). Wyzwolenie Bredy przez I Dywizję Pancerną (29 X). Walki I Brygady Spadochronowej pod Arnhem (IX). Umowy PKWN o wzajemnej repatriacji z Ukraińskiej, Białoruskiej i Łotewskiej SRR (9 IX i 22 IX). KRN przekształca PKWN w Rząd Tymczasowy RP (31 XII).
1945. ZSRR uznaje oficjalnie Rząd Tymczasowy. Wyzwolenie Warszawy (171). Wyzwolenie Krakowa (18 I). Rozwiązanie AK (19 I). Przełamanie Wału Pomorskiego przez l Armię WP (10 II). Postanowienia w sprawie polskiej na konferencji jałtańskiej (4-11 II). Walki l Armii WP o Kołobrzeg (7-18 III). Dotarcie II Armii WP na przedpola Pragi Czeskiej (V). Wkroczenie I Armii WP do Berlina (2 V). Podpisanie Układu o Przyjaźni między Polską a ZSRR (21 IV). Powołanie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (28 VI). Uznanie TRJN przez Francję, USA, Wielką Brytanię, Chiny (29 VI – 5 VII), Kanadę, Szwecję (7 VII), Włochy, Szwajcarię oraz przez Meksyk, Danię (9 VII) i Finlandię (14 VII). Powstanie PSL (22 VIII). Konferencja zjednoczeniowa Stronnictwa Pracy (14 XI). Otwarcie portu w Gdyni (29 VI) i w Gdańsku (29 VI). Dekret o amnestii (2 VIII). Ustalenie zachodniej granicy Polski na konferencji w Poczdamie (17 VII – 2 VIII). Układ graniczny polsko-radziecki (16 VIII). Ustalenie przez Sojuszniczą Radę Kontroli Niemiec ramowego planu wysiedlania Niemców z Polski, Czechosłowacji, Węgier i Austrii (20 XI). Otwarcie Państwowej Filharmonii w Katowicach (26 VI). Powołanie Muzeum WP w Warszawie (22 VIII). Pierwszy numer „Dziennika Ludowego” (29 VIII). Otwarcie Teatru w Olsztynie (18 XI) i Opery w Warszawie (8 XII). Inauguracja roku akademickiego na Uniwersytecie Warszawskim (16 XII).
1946. Wybór Polski jako niestałego członka Rady Bezpieczeństwa ONZ (12 I). Referendum ludowe (30 VI). Podpisanie umowy o jedności działania między PPR a PPS (28 XI). Dekret o nacjonalizacji przemysłu (3 I). Nowe prawo małżeńskie (l I). Pierwszy powojenny spis ludności (14 II). Dekret o ustroju rolnym i osadnictwie na ziemiach zachodnich i północnych (6 IX). Uchwała KRN określająca podstawowe wytyczne trzyletniego Planu Odbudowy Gospodarczej w 1. 1947-1949 (21 IX).
1947. Wybory do Sejmu Ustawodawczego (191). Uchwalenie przez Sejm „Małej Konstytucji” (19 II). Uchwalenie kolejnej ustawy o amnestii (II). Układ o przyjaźni z Czechosłowacją (10 III). Odrzucenie planu Marshalla przez Polskę (9 VII). Prze¬kroczenie przedwojennego poziomu w zakresie produkcji przemysłowej (XII).
1948. Układ o przyjaźni z Bułgarią (29 V) i z Węgrami (18 VI). Kongres Jedności Młodzieży we Wrocławiu; utworzenie ZMP (22 VII). Kongres Zjednoczeniowy PPR i PPS – powstanie PZPR (15-21 XII). Wystawa Ziem Odzyskanych we Wrocławiu (21 VII – 31 X). Wodowanie w Gdańsku pierwszego rudowęglowca „Sołdek” (6 XI). Zniesienie systemu kartkowego (29 XII). Otwarcie Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku (5 IX). Jerzy Andrzejewski, Popiół i diament. Pierwszy nu¬mer „Trybuny Ludu” (16 XII). Utworzenie Instytutu Badań Literackich. VII Powszechny Zjazd Historyków (19-21 IX).